Monitoring biodiversiteit
Maar liefst 800 kilometer dijken en 3.000 kilometer bermen heeft Waterschap Hollandse Delta in beheer. Om inzicht te krijgen in de staat van de biodiversiteit van deze infrastructurele elementen hebben De Vlinderstichting en VanderHelm Bedrijven gezamenlijk de opdracht gekregen voor het uitvoeren van ecologisch onderzoek en monitoring gedurende de periode 2023-2025.
In september 2021 heeft het bestuur het Groenbeleidsplan ‘Buitengewoon groen’ vastgesteld waarin aangegeven is dat het waterschap de biodiversiteit wil verhogen op dijken en wegbermen. Om een goed beeld te krijgen van de biodiversiteit en vegetatie in de wegbermen en op de waterkeringen, wordt er in een cyclus van drie jaar periodieke monitoring uitgevoerd. In drie jaar tijd wordt op 760 locaties een transect van 100 meter gemonitord in één voorjaarsronde. Elk jaar wordt één derde van het aantal locaties bezocht. Hierbij wordt gebruik gemaakt van verschillende methoden:
- Bloeibogen, ontwikkeld door Provincie Zuid-Holland en Naturalis, die de bloeiperiode van iedere vegetatie vastlegt;
- de nectarindex, waarbij van iedere locatie de aanwezige plantensoorten worden bepaald, en deze gegevens worden uitgedrukt in een nectarindex van 1-5, die de potentie van de locatie voor bloembezoekende insecten weergeeft;
- inventarisatie van vliegende insecten (bijen en dagvlinders) en de dichtheid per soort op het transect;
- op een selectie van 30 jaarlijks wisselende meetpunten inventariseren we ook overige ongewervelden door middel van potvallen.
De resultaten van de monitoring brengen enerzijds in beeld wat de huidige biodiversiteitswaarden zijn in het werkgebied van Waterschap Hollandse Delta, informatie die nog niet op deze schaal voorhanden was. Ook kunnen beheerdoelstellingen en beheeruitvoering op de dijken en bermen geoptimaliseerd worden aan de hand van de monitoringsgegevens. Zo kunnen vindplaatsen van bijzondere soorten planten en dieren beter beheerd worden. Tenslotte brengt de monitoring ook veranderingen in de tijd in beeld.
De voorjaarsronde van 2023 op ruim 250 locaties is inmiddels uitgevoerd. Er zijn diverse leuke vondsten gedaan. Zo is op verschillende plaatsen de zeldzame moshommel aangetroffen. Ook de vondst van bremzandbij, grashommel en zandhommel zijn vermeldenswaardig. De bremzandbij is in het westen van Nederland tamelijk zeldzaam. De zandhommel komt zelfs uitsluitend nog in de Zuidwestelijke Delta voor. Algemene bijensoorten zoals roodgatje en grasbij zijn op tal van locaties gezien en ook was op diverse dijken de voorjaarsvlinder het oranjetipje aanwezig. Qua zeldzame flora zijn kegelsilene, klein rupsklaver en kandelaartje vermeldenswaardige vondsten. Ook vrij schaarse soorten als blauw walstro en bijenorchis zijn op dijken aangetroffen. De gegevens worden de komende tijd verder uitgewerkt en geanalyseerd door VanderHelm Bedrijven en De Vlinderstichting.
Waterschap Hollandse Delta is één van de eerste waterschappen in Nederland die inzet op grootschalige monitoring van flora en fauna op het land. In het kader van de noodzaak tot biodiversiteitsherstel is dat een essentiële stap die veel navolging bij andere waterschappen verdient.
Tekst en foto’s: Arie Kolders, VanderHelm Bedrijven & Anthonie Stip, De Vlinderstichting.
- Leadfoto: Een van de onderzochte bloemrijke bermen
- Bron: Arie Kolders
